Doğu ile Batının Buluştuğu Garip İnanç Zemini: Gnostisizm

Tasavvuf çevrelerinde anlatılan, bazı “özel” zatlarla ilgili menkıbeler, batılı süper kahraman hikâyelerine çok benziyor. Hatta hususi bir çalışma yapılsa her batılı süper kahramanın tasavvufi menkıbeler dünyasında bir muadili bulunabilir belki!

İnternette dolaşırken bu orijinal zannettiğim keşfimle(!) ilgili olarak çeşitli yazılar kaleme alındığını hayretle gördüm. Hakikaten bu mavi gök altında söylenmemiş yeni hiçbir şey kalmadığına inanacağım neredeyse! Denk geldiğim yazılardan bir tanesinde x-men isimli çizgi süper kahraman romanınında hareketle şunlar yazılmıştı:

Kötülerin lideri olan Magneto’nun özelliği ise bünyesinde topladığı manyetik güçlerle metal cisimlere hükmedebilmesi ve onları dilediği biçimde yönlendirebilmesi. Bu özellik bana hemen büyük kıyamet alameti olan Mesih Deccal’ı hatırlattı. Bildiğimiz gibi Mesih Deccal’ın da en belirgin özellikleri, manyetik ve spritual birtakım güçlere sahip olmasıdır. “Spiro” Latincede Nefes, Ruh anlamına gelmektedir. Spritualizm, Ruhun etkilerini akıl yoluyla değil bilakis deney yoluyla araştıran bir bilimdir. Parapsikolojiyle de bağlantılı olduğunu söyleyebiliriz. Sprituallere göre bütün evren yüce bir nefes olarak ifade edilir (Hayat Sıfatı) ve yaşam bu yüce nefesin soluması işlevidir. Her şeyi idare eden bir öz ana Ruh, Cevher söz konusudur. Mesih Deccal’in Spritual güçlerle bağlantısı kanaatimce, bu noktadadır. Çünki İsa Aleyhisselam’da olduğu gibi Deccal de gücünü Kudret Sıfatından almaktadır.” Her şey bütün mukadderatıyla yaratıcı Ruh’un hükmü altındadır. Dolayısıyla Ana cevher olan Ruhul Kuds’la Kudret Sıfatı arasında oldukça yakın bir ilişki vardır. Gerçekte bütün görünen kudret ve güç tezahürleri Tek bir Kudretin açığa çıkışından başka bir şey değildir.”

(…)

Tıpkı Spider Man (Örümcek Adam) filminde olduğu gibi X Man’de vurgulanan tema da hemen hemen aynı. O da “İNSANA VERİLEN BÜYÜK GÜÇLERİN BÜYÜK SORUMLULUK GETİRECEĞİ GERÇEĞİ.” Önemli olan, insanın olağanüstü güçlere sahip olması değil. Önemli olan, insana yaratıcı güç tarafından bahşedilen güçleri ne yönde ve ne amaçla kullandığı. Bu noktada Büyük Üstadlarımız ve Azizlerimiz, insandaki potansiyel gücün bilinçli olarak dışavurumunu istemez ve kolay kolay cevaz vermezler. Mecbur kalınmadıkça bu tür olağanüstü güçleri açığa çıkarmalarını hoş karşılamazlar. Çünki bu tarz güçler insanın manevi gelişiminde birer evredir. İnsan dünya şartlarında yaşadığı müddetçe madde kaydından tam olarak soyutlanamayacaktır. Kendisinde potansiyel olarak mevcut olan güçleri dünyada açığa çıkarması durumunda sonsuz yaşam boyutlarında kullanacağı enerjisini bir bakıma israf etmiş olacaktır. Hattızatında en büyük keramet de insanın kozmik bilinç boyutunda yaşayabilmesi ve o bilinci sürekli tutabilmesidir zor da olsa.

Burada anlatılan her şey Gnostisizm ile ilgili aslında. Vikipedia’da “Gnostisizm” şöyle tanımlanıyor:

Gnostisizm, Antik Mısır ezoterizmini, Antik Yunan ezoterizmini (Platon, Pisagor), İbrani geleneklerini, Zerdüştçülüğü, bazı Doğu geleneklerini ve dinlerini, Hıristiyanlığı eklektik bir tutumla sentezleyen, birçok tarikatın benimsediği mistik felsefeye verilen genel addır. Terim, eski Yunancadaki “sezgi veya tefekkür yoluyla edinilebilen bilgi” anlamındaki “gnosis” sözcüğünden türetilmiştir.

Bu “yabancı” kelime, günlük hayatımızda aslında “tanıdık” bir pratiğe tekabül eder. Gnostik anlayışta hakikatlere ulaşabilmede dinler yetersiz sayılır. Hakiki “bilgilerin”, ancak ruhsal ve psişik gelişim yoluyla, sezgisel yöntemle edinileceğine inanılır. Bazı seçkin insanlar çeşitli ruhi gelişim mertebelerinden geçerek bu “bilginin” sahibi olurlar ve o noktaya eriştiklerinde bazı harikuladelikler göstermeye başlarlar.

İşte bu noktada bahsettiğimiz süper kahraman hikâyelerine kapı açılıyor. Bazı “seçkin” insanların bizim göremediğimiz, işitemediğimiz, “metafizik” âlemlerle irtibatta olduğuna ve o irtibatta oldukları âlemlerden sağlanan bir takım süper güçlerle donatıldıklarına inanan geniş halk kitlelerinin talebi, sayısız “evliya – süper kahraman” menkıbesinin arzıyla karşılanıyor.

Burada peygamberimizin de bu kapsama girip girmediği sorusu akla gelebilir. Her ne kadar gelenekte şeyhleri evliyaları “uçuran” anlayışın sahipleri peygamber için de “süper güçler” uydurmuş olsa da Kur’an- Kerim’de Allah peygambere şöyle söylemesini emrediyor:

De ki: “Ben de ancak sizin gibi bir insanım, (Ne var ki) bana, ‘Sizin ilah’ınız ancak bir tek ilâhtır” diye vahyolunuyor. Kim Rabbine kavuşmayı umuyorsa yararlı bir iş yapsın ve Rabbine ibadette kimseyi ortak koşmasın.” (Kehf-110)

Yani peygamberimiz bizim gibi sıradan bir insan. Öyle süper güçleri falan yok. Allah bunu açık açık söylemesini istiyor ondan. Hâlbuki o, bu tür “hikâyelere” inanmaya dünden razı insanlara bir göz kırpsa, derhal yarı-tanrı makamına oturtulacak, hatta belki doğrudan tanrı yerine koyulabilecek.

Belki de bu yüzden “ben sizin gibi bir insanım” demesi emrediliyor.

İslam dünyasında süper kahramanlık işleri de böylelikle münhasıran “kerameti kendinden menkul” şeyhlere kalmış oluyor.

Twitter: @salihcenap